ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﮐﺮﺩﯼ : ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﮐﺮﺩ ﻧﺸﯿﻦ ﺍﯾﻼﻡ
ﻭﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﻭ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻏﺮﺑﯽ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺗﻲ ﻣﻬﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺮﺩﻱ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻫﺎﻱ
ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﻧﺴﺒﺘﻲ ﺗﻤﺎﻡ ﻭ ﻛﻤﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ . ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺮﺩﻱ ﻫﻮﺭﻩ ﻭ ﺷﻤﺸﺎﻝ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻧﺪ ﻭ
ﻗﺪﻣﺘﺒﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺮﺩﻱ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﻭ ﺣﺘﻲ
ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲ ﺭﺳﺪ . ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ
ﻟﺤﺎﻅ ﻗﺪﻣﺖ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮﺩ، ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ
ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻭﻳﻨﻲ ﭼﻮﻥ ﻫﻮﺭﻩ، ﻣﻮﺭﻩ، ﻟﻮﺭﻩ، ﻭ ﺳﻴﺎﭼﻤﺎﻧﻪ ( ﺳﻴﺎﻩ
ﭼﺸﻤﺎﻥ )، ﭼﻮﭘﻲ ﻭ ﻧﻐﻤﻪ ﻫﺎﻱ ﺳﻤﺎﻋﻲ - ﺳﻨﺘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ
ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺩﻩ ﻫﺠﺎﻳﻲ
ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻧﻮﻉ ﺁﻳﻴﻨﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺮﺛﻴﻪ ﮔﻮﻥ ﻭ ﻭﺻﻒ ﺣﺎﻝ ﺁﻥ
ﺭﺍ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻏﻨﺎﻳﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﺯ ﻣﻲ ﺩﺍﻧﻨﺪ . ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻭﻡ،
ﺩﺭﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻱ ﻧﻐﻤﺎﺗﻲ ﭼﻮﻥ ﺻﻤﺪ ﻟﭽﻜﻲ، ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻭﻳﺴﻲ، ﻣﻘﺎﻡ
ﻛﻮﭼﻪ ﺑﺎﻏﻲ، ﺻﻤﺪ ﻣﺴﮕﺮﻱ ﻭ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﻠﻮﺩﻳﻚ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ
ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﺠﺎﺯﻱ ﻭ ﮔﺎﻩ ﻋﺮﻭﺿﻲ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﻧﺪ . ﺑﻴﺖ ﺧﻮﺍﻧﻲ : ﺩﺭ ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻥ
ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﻴﺖ ﺧﻮﺍﻧﻲ ﻣﻲ
ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻬﺎﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﺘﺮﺍﺩﻑ “ﮔﺎﺗﺎﺧﻮﺍﻧﻲ“ ﻳﺎ “ ﮔﺎﺳﺎﺧﻮﺍﻧﻲ“ ﺍﺳﺖ . ﺑﻴﺖ
ﺧﻮﺍﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻐﻤﻪ ﺍﻱ ﻛﺎﻣﻼ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻭﺯﻥ ﻭ ﻗﺎﻓﻴﻪ
ﻭ ﻧﻈﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﺁﻳﻴﻨﻲ ﻭ
ﻣﻠﻲ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ . ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻘﺎﻣﻲ : ﻣﻘﺎﻡ ﻫﺎﻱ ﻛﺮﺩﻱ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ
ﺍﺯ، ﺍﻻﻭﻳﺴﻲ، ﻫﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﻗﻄﺎﺭ . ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﺷﻤﺎﺭﻱ ﺍﺯ
ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻫﺎﻱ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻠﻲ ﺗﺠﻠﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻱ ﻣﻲ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪ، ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻛﻬﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺣﻔﻆ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺂﻭﺍﺯﻱ : ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺩﺭ ﺩﻭ
ﺳﺒﻚ ﻭ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻫﺎﻱ “ ﻫﻮﺭﻩ“ ﻭ ” ﺳﻴﺎﭼﻤﺎﻧﻪ” ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ
ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﻭﺍﮊﻩ ﻱ “ ﻫﻮﺭﻩ“ ﺍﺯ ﺍﻫﻮﺭﺍ ﻳﺎ ﺍﻫﻮﺭﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳﺖ . ﻫﻮﺭﻩ ﺁﻭﺍﺯﻫﺎﻱ ﻛﻬﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻋﺂﻥ ﺭﻭﺍﻳﺖ
ﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺗﻘﺪﺱ “ﺁﮔﺮ “ ﻳﺎ “ ﺁﺗﺶ”
ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ . ﺍﺷﻌﺎﺭﺁﻥ ﻣﺠﺎﺯﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﺎﻅ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﺎ
ﺍﻭﺳﺘﺎ ﺩﺍﺭﺩ . ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ : ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺻﻮﺭﺕ
ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ، ﻣﻮﺳﻴﻖ ﻋﺰﺍ ﻛﻪ ﭼﻤﺮﻳﻨﻴﺰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺷﺎﻣﻞ
ﻣﺮﺍﺳﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻮﮒ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﻳﺎ ﭘﻬﻠﻮﺍﻧﻲ ﻳﺎ ﺭﻳﻴﺴﻲ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ
ﺷﻮﺩ . ﺷﻴﻮﻩ ﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻭ ﻋﻈﻤﺖ ﺁﻥ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺳﻮﮒ
ﺳﻴﺎﻭﻭﺵ ﺍﺳﺖ . ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻧﻮﺍﻱ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ (ﻛﺮ ﻭ ﺑﻴﺪﺍﺭ
ﺑﺎﺵ) ﺍﺳﺖ، ﻧﻮﺍﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﻱ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﺮ ﻭ ﻣﻐﺮﺏ
ﺑﺮﺍﻱ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺩﻭ ﻧﻮﺍ ﻭ ﺭﻳﺘﻢ ﺍﺳﺖ .
ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺣﻤﺎﺳﻲ : ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ “ ﻫﻪ ﻝ ﭘﻪ ﺭﻛﻲ“ ﻳﺎ “ ﻫﻪ
ﻝ ﭘﻪ ﺭﻳﻦ“ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﻗﺺ
ﻗﺪﻣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻬﻨﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﻣﻬﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻬﺮﺍﺑﻪ ﻫﺎ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ، ﺑﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ
ﺍﺳﺖ . ﻣﺮﺍﺳﻢ “ ﻫﻪ ﻝ ﭘﻪ ﺭﻛﻲ” ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻫﻔﺖ ﺭﻳﺘﻢ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ . ﺭﻳﺘﻢ
ﺁﻥ ﺍﺯ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺁﺭﺍﻡ ﻭ ﮔﺮﻳﺎﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺭﻳﺘﻢ
ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ( ﺳﺠﺎﺭ ) ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ . ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻳﺘﻢ ﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ
ﺳﻲ ﭘﺎ، ﻓﺘﺎﺣﻲ ﻭ ﭘﺸﺖ ﭘﺎ، ﺯﻧﮕﻲ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﻣﻴﺮﻱ، ﻓﺘﺎﺡ ﭘﺎﺷﺎﻳﻲ، ﮔﻪ
ﺭﻳﺎﻥ، ﺷﻪ ﻻﻥ، ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﻲ ﻭ ﻣﺮﻳﻮﺍﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺩﻭﺯﻟﻪ ﻭ ﺿﺮﺏ ﺍﺟﺮﺍ
ﻣﻲ ﺷﻮﺩ . ﺭﻳﺘﻢ ﻫﺎﻱ “ ﻫﻪ ﻝ ﭘﻪ ﺭﻛﻲ “ ﺷﺎﻣﻞ ﺭﻳﺘﻢ ﻫﺎﻱ ﮔﺮﻳﺎﻥ
ﭼﭗ ﻭ ﺭﺍﺳﺖ . ﻟﺒﻼﻥ، ﺧﺎﻥ ﺍﻣﻴﺮﻱ، ﺳﺠﺎﺭ، ﺷﻼﻥ، ﺁﺭﻭﻏﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻳﺘﻢ ﭼﭗ ﻭ ﺭﺍﺳﺖ ( ﻓﺘﺎﺣﻲ ﻭ ﭘﺸﺖ ﭘﺎ) ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ
ﻋﺸﺎﻳﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﺭﻳﺘﻢ ﮔﺮﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﻨﻨﺪﺝ ﻭ
ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺁﻥ ﺗﺎ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﺳﻘﺰ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻭ ﻫﻤﺪﺍﻥ ﻭﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ﺩﺭ
ﺟﻨﻮﺏ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺮﻳﻮﺍﻥ ﺭﻳﺘﻤﺴﻪ ﭘﺎ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻭ
“ ﻫﻪ ﻝ ﮔﺮﺩﻥ“ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻴﺸﻮﺩ . ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺫﻛﺮ ﺩﺭ ﺗﻜﻴﻪ ﻫﺎﻱ ﺩﺭﺍﻭﻳﺶ
ﻗﺎﺩﺭﻱ ﺑﺎ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﺩﻑ ﻭ ﻧﻲ ﺩﺭ ﺟﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﺍﻫﻞ ﺣﻖ ﺩﺭ
ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﺎﻥ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻣﺎﻧﺎﺕ ﺑﺎ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﺩﻑ ﻭ ﺗﻨﺒﻮﺭ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ .
ﺭﻗﺺ ﺳﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﺭﻗﺺ ﻣﺮﻏﺎﺑﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺁﻫﻨﮓ ﻟﺒﻼﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ .
ﺳﻮﺍﺭﻛﺎﺭﺍﻥ : ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺍﺳﺐ ﺩﻭﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎ ﻭ ﺩﺷﺖ
ﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻳﻴﻦ ﻭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺧﺎﺻﻲ ﺩﺭ ﺟﺸﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺁﻳﻴﻦ
ﻫﺎﻱ ﻣﻠﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ . ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﺎ ﻧﻮﺍﻱ ﺳﻮﺍﺭﺍﻥ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﺭﻳﺘﻢ ﻫﺎﻱ ﺗﻨﺪﻱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ
ﻋﺮﻭﺳﻲ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎ ﻋﺮﻭﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﺐ ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﻣﺎﺩ ﻣﻲ
ﺑﺮﻧﺪ ﻧﻮﺍﺯ ﺳﻮﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺭﻳﺘﻤﻲ ﺁﺭﺍﻡ ﻭ ﻣﻼﻳﻢ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ . ﺍﺯ
ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﺯﻫﺎﻱ ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﺎﻝ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ
ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻲ ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ . ﺩﻑ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻫﺎﻱ
ﺳﻨﺘﻲ ﺧﺎﻧﻘﺎﻩ ﺍﺳﺖ، ﻃﺎﺱ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺯ ﻛﻮﺑﻪ ﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﻣﺲ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻭﻱ ﺁﻧﭙﻮﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﭼﻮﺏ ﻳﺎ ﺗﺴﻤﻪ ﻱ ﭼﺮﻣﻲ ﺑﺮ
ﺁﻥ ﻣﻲ ﻛﻮﺑﻨﺪ . ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺎﺯﻫﺎﻱ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﺭﻧﺎ، ﺩﻭﺯﻟﻪ،
ﻧﺮﻡ ﻧﺎﻱ ﺭﺍ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻉ ﺁﻫﻨﮕﻲ ﻧﻮﺍﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ
ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺁﻫﻨﮓ ﻫﺎﻱ ﺭﻗﺺ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﻫﻞ ﻭ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﻳﺎ
ﺗﻤﺒﻚ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .
تاریخ ایلام